NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA CỦA TẾT TRUNG THU

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về ý nghĩa của Ngày Trung Thu - một trong những ngày tết quan trọng nhất trong nền văn hóa Việt Nam.

Ngày Trung Thu, hay còn gọi là Tết Trung Thu, là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng nhất của người Việt Nam. Nó không chỉ đánh dấu sự kết thúc của mùa mưa, mùa thu về, mà còn mang trong mình những ý nghĩa sâu xa về tình cảm gia đình, lòng biết ơn và sự đoàn kết. Vậy nguồn gốc của Tết Trung Thu bắt nguồn từ đâu và ý nghĩa của Tết Trung Thu là gì? Trong bài viết này, các bạn hãy cùng ADAMSTORE tìm hiểu về tên gọi, nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Trung Thu - ngày tết đặc biệt này.

I. Tết Trung Thu là gì?

Tết Trung Thu, còn được gọi là Tết Trông Trăng hoặc Tết Hoa Đăng theo lịch Âm của Việt Nam, là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng được kỷ niệm trong văn hóa của đất nước này. Nguồn gốc xuất phát từ Trung Quốc cổ đại, lễ hội này đã trở thành một ngày lễ dành riêng cho trẻ em ở Việt Nam. Vào ngày này, các gia đình thường tổ chức các hoạt động như ăn bánh nướng, bánh dẻo, uống trà hoặc rượu, cùng với việc trẻ em đeo mặt nạ và rước đèn lồng. Ngoài ra, việc cúng rằm cũng là một phần không thể thiếu trong ngày lễ này.

II. Tết Trung Thu trường diễn ra khi nào?

Lễ hội Trung Thu có một lịch sử lâu đời, có thể lên đến hơn 3.000 năm, được tổ chức vào ngày rằm tháng 8 trong lịch, khi mặt trăng lên vào ban đêm, tương ứng với thời điểm giữa tháng 9 và đầu tháng 10 theo lịch Gregory.  Lễ hội Trung Thu không chỉ là dịp để tận hưởng niềm vui và sum họp của gia đình, mà còn là thời điểm để thể hiện lòng biết ơn và tạo sự đoàn kết trong xã hội.

III. Nguồn gốc của Tết Trung Thu

Nguồn gốc của Tết Trung thu được cho là bắt nguồn từ văn hóa Trung Quốc và có ba truyền thuyết chính được người ta biết đến nhiều nhất để nói về nguồn gốc của lễ hội này: Hằng Nga và Hậu Nghệ, vua Đường Minh Hoàng lên cung trăng, và chú Cuội trong cổ tích Việt Nam.

Người Trung Quốc đã ăn mừng thu hoạch vào ngày trăng tròn mùa thu kể từ thời kỳ Thương (1600–1046 TCN). Thuật ngữ "Trung thu" được sử dụng lần đầu tiên trong "Chu Lễ", bộ sách tổng hợp các nghi lễ từ thời Tây Chu (1046–771 TCN). Trong triều đình, Trung thu là dịp để tế thần Thái Âm Tinh Quân. Điều này vẫn được thực hiện trong Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian Trung Quốc. Việc chào đón Tết Trung thu như một lễ hội chỉ trở nên phổ biến từ thời nhà Đường. Truyền thuyết kể rằng nguồn gốc của ngày này là Hoàng đế Đường Huyền Tông bắt đầu tổ chức lễ hội Trung Thu sau khi có dịp thăm cung trăng trên thiên đình.

Tết Trung thu sau đó được truyền vào Việt Nam, từ thời nhà Lý đã có tổ chức Tết Trung thu như một lễ hội - đây có thể được coi là nguồn gốc của Tết Trung Thu ở Việt Nam. Theo Phan Kế Bính trong sách "Việt Nam phong tục", tục treo đèn và bày cỗ nguồn gốc được truyền từ thời vua Đường Minh Hoàng. Vào ngày sinh nhật của vua Đường Minh Hoàng, mọi người treo đèn và bày tiệc ăn mừng, từ đó trở thành tục.

Tục rước đèn có từ thời nhà Tống, khi có truyền thuyết về con cá chép thành yêu. Trong đời vua Tống Nhân Tông, có con cá chép biến hình thành con gái để hại người. Bấy giờ có viên quan Bao Công mới hạ lệnh cho dân làm đèn con cá giống như hình của nó rồi đem mang ra chơi ngoài đường để cho nó sợ mà không dám hại người.

Cũng theo Phan Kế Bính, tục hát trống quân có từ thời vua Quang Trung (Nguyễn Huệ). Khi Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc, quân sĩ lắm kẻ nhớ nhà. Nguyễn Huệ mới bày ra một cách cho đôi bên giả làm trai gái, hát đối đáp với nhau để cho quân sĩ vui lòng mà đỡ nhớ nhà. Có đánh trống làm nhịp, cho nên gọi là trống quân.

Nguồn gốc của Tết Trung thu còn được dựa trên truyền thuyết về Hằng Nga, nữ thần Mặt Trăng trong thần thoại Trung Quốc. Các nước Đông Á và Đông Nam Á khác như Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Đài Loan và Singapore cũng tổ chức các lễ hội tương tự vào dịp này. Tết Trung Thu cũng được tổ chức tại các nước khác trên thế giới, nhưng thường có các biến thể và phong tục địa phương. Ở Hàn Quốc, nó được gọi là "Chuseok" và tập trung vào việc tưởng nhớ tổ tiên. Ở Nhật Bản, người ta kỷ niệm dịp này thông qua lễ hội "Tsukimi" (ngắm trăng), trong đó họ thưởng thức bánh dẻo và ngắm trăng tròn.

IV. Ý nghĩa của Tết Trung Thu

Suốt hàng ngàn năm kể từ nguồn gốc của Tết Trung Thu, con người luôn tin rằng có một mối liên hệ sâu sắc giữa cuộc sống và vầng trăng. Trăng tròn và trăng khuyết, niềm vui và nỗi buồn, sự đoàn kết và chia xa, tất cả đều được thể hiện ý nghĩa của Tết Trung Thu qua ánh sáng mềm mại của vầng trăng. Trong tâm trí của mọi người, trăng tròn trở thành biểu tượng của sự sum họp và Tết Trung Thu, do đó, cũng được biết đến như là Tết đoàn viên hay là Tết Trông Trăng.

Trong ngày lễ này, theo nguồn gốc của Tết Trung Thu từ xa xưa và theo phong tục truyền thống của người Việt, mọi thành viên trong gia đình đều mong muốn được quây quần bên nhau, cùng tham gia vào việc chuẩn bị và cúng tổ tiên. Khi bóng tối buông xuống, mặt đất được chiếu bởi ánh trăng vàng óng ánh, các gia đình trong làng tụ họp lại, thưởng thức nước chè xanh, thưởng thức bánh trung thu, ngắm nhìn vầng trăng tròn, bày hoa quả và bánh kẹo cho trẻ em vui chơi. Rước đèn, múa lân, ngắm trăng và phá cỗ cũng là những hoạt động truyền thống không thể thiếu trong ngày này.

Ngoài những niềm vui cho trẻ em và người lớn, Tết Trông Trăng còn mang ý nghĩa của Tết Trung Thu như đúng tên gọi, là dịp để người dân ngắm nhìn vầng trăng, tiên đoán mùa màng và sự vận mệnh của đất nước. Theo quan điểm dân gian, nếu trăng thu lấp lánh màu vàng, năm đó sẽ là năm mùa màng bội thu. Ngược lại, nếu trăng thu có màu xanh hoặc lục, thì năm đó có thể sẽ gặp phải thiên tai, tai hoạ. Và nếu trăng thu toát lên màu cam trong sáng, điều này được coi là điềm báo cho sự thịnh vượng và hòa bình cho đất nước.

V. Một số hoạt động trong dịp Tết Trung Thu

1. Làm lồng đèn và rước đèn

Làm đèn lồng là một hoạt động truyền thống trong ngày tết Trung thu. Gia đình thường cùng nhau làm đèn lồng từ giấy màu sắc hoặc đơn sơ hơn là làm từ những lon sữa bằng thiếc, sau đó trưng bày chúng trước cửa nhà hoặc trong sân để tạo không gian thú vị, đặc sắc, thu hút trẻ nhỏ. Đây cũng là dịp mà các bạn nhỏ được tận tay làm cho mình chiếc lồng đèn để tham gia vào đêm rước đèn, thú vị và hấp dẫn.

2. Nhảy múa và múa lân

Nhảy múa và múa lân thường được tổ chức tại các sự kiện trong ngày tết Trung thu. Các nhóm nhảy múa và múa lân trình diễn để mang lại may mắn, tài lộc và tiêu trừ điều xấu.

3. Chơi các trò chơi dân gian

Ngày tết Trông Trăng rất thích hợp để tham gia vào các trò chơi dân gian như kéo co, đu quay, nhảy bao lúa, chơi cờ tướng, chơi ô ăn quan và nhiều trò chơi khác. Đây cũng là dịp để mọi người cùng nhau ôn lại những trò chơi mà bấy lâu nay họ không có thời gian chơi, và mang đến sự sâu sắc về ý nghĩa của Tết Trung Thu. .

4. Phá cỗ 

Phá cỗ là có lẽ là hoạt động mà trẻ em mong chờ nhất khi trẻ em thưởng thức mâm cỗ Trung thu gồm bánh, kẹo, các loại hoa quả hay thậm chí là đồ chơi mà người lớn chuẩn bị. Hoạt động này thể hiện sự vui vẻ, sự háo hức, mang đậm ý nghĩa của Tết Trung Thu và niềm mong đợi của trẻ em trong ngày tết Trông Trăng.

5. Ăn bánh Trung thu và các món ngon

Bánh trung thu và uống trà là hoạt động không thể thiếu trong ngày này. Gia đình cùng nhau thưởng thức bánh trung thu, uống trà hoặc thưởng thức các món ăn ngon, chia sẻ khoảnh khắc ấm áp bên nhau, thể hiện rõ được ý nghĩa  của Tết Trung Thu là  “đoàn viên” mà ngày Tết Trông Trăng mang lại.

6. Ngắm trăng

Vào ngày rằm tháng 8 Âm lịch, trăng sẽ tròn và sáng nhất, cũng chính là thời điểm nhà nhà quây quần bên nhau ngắm trăng, đúng như tên gọi Tết Trông Trăng.

7. Chuẩn bị mâm cỗ dâng lên tổ tiên

Đây là hoạt động không bắt buộc mà sẽ tùy vào truyền thống của từng gia đình. Ở những gia đình phía Bắc, vào ngày rằm tháng 8 âm lịch, con cháu thường tụ họp cùng nhau chuẩn bị mâm cỗ gồm thức ăn, hoa quả, đèn, nhang để dâng lên tổ tiên như một cách thể hiện sự tôn kính và cảm ơn tổ tiên đã xây dựng và bảo vệ gia đình.

Bài viết trên đã cho chúng ta hiểu thêm về nguồn gốc của Tết Trung Thu và ý nghĩa của Têt Trung Thu. Trên tất cả, Tết Trung Thu không chỉ là một ngày lễ truyền thống, mà còn là biểu tượng của tình thân, sự đoàn kết và lòng biết ơn. Qua những hoạt động truyền thống và những giá trị văn hóa đặc biệt, ngày Tết Trung Thu luôn giữ vững vai trò quan trọng trong lòng người Việt Nam, góp phần thắt chặt tình cảm trong gia đình và cộng đồng. Nếu bạn yêu thích những khám phá trên, đừng quên theo dõi và chia sẻ bài viết của ADAMTIPS cũng như thường xuyên ghé thăm trang để cập nhật những thông tin bổ ích nhé!

Tham khảo thêm : KHÁM PHÁ 11 TRÒ CHƠI DÂN GIAN QUEN THUỘC GẮN LIỀN VỚI TUỔI THƠ